takhte-jamshid-1

تاریخچه سنگ در ایران

ايران كشوري است با فرهنگ و تمدن چند هزار ساله كه در طول تاريخ بارها مورد هجوم و تاخت و تاز بيگانگان قرار گرفته است. پس از هر ويرانگري آنچه به جا مانده ستونهاي سنگي استوار بناههايي است كه اميد به آبادي مجدد را در ذهن مردمان اين سرزمين پديد آورده است. سابقه ايران در حجاري را مي توان در بقاياي كاخها و بناهاي سنگي قديمي دريافت كه هنوز پس از گذشت هزاران سال حكايت از جلال و عظمت اين كشور و هنر و علم مردمانش دارد و صد افسوس كه گذشت زمان و پيشرفت تكنولوژي در سطح بين المللي از يكسو و مسائل داخلي كشور از سوي ديگر موجب گرديده تا كشور از قافله صنعت جهاني عقب باقي بماند و در نهايت صنعت سنگبري اين كشور نيز به شدت به صنعت و تكنولوژي خارجي وابسته گردد.

بر اساس بررسي هاي به عمل آمده، استفاده از سنگ به صورت پلاك مشابه كارهاي امروزي در كشور ما حداقل از حدود 60 سال قبل معمول گرديده و در سالهاي قبل از آن، تهيه پلاك سنگي بسيار محدود بوده و با تحمل زحمات فراوان و استفاده از ابزارهاي دستي بسيار ابتدايي و صرف زمان زيادي، كه اكثراً هم مورد استفاده در مساجد و اماكن متبركه بوده، تهيه مي شده است.

نخستين دستگاه برش سنگ كه نوعي اره داراي تيغه هاي آهني بود در سال 1307 براي بر پا داشتن كاخ مرمر ساخته و نصب گرديد و همزمان شركت اشكودا، براي تأمين سنگ ساختمان دادگستري اره مشابهي نصب كرد.

اولين كارخانه سنگ بري در ايران سال1317 توسط آستان قدس رضوي در مشهد داير گرديد. اين سنگ بري ساخت آلمان بود و توسط كارشناسان آلماني در ايران نصب و در سال 1318 راه اندازي گرديد. اين كارخانه به منظور تهيه سنگهاي پلاك براي مرقد مطهر حضرت رضا (ع) تأسيس شده بود ولي پس از راه اندازي و توليد سنگ، از محصولات اين كارخانه در ساخت بانك مركزي تهران، بانك سپه شعبه مركزي تهران، كاخ مرمر و چند كاخ ديگر و ساختمان وزارت صنايع و معادن سابق، استفاده شد. همچنين مقداري سنگ پلاك براي حرم حضرت معصومه(ع) به قم و مقداري هم به نجف فرستاده شد.

سنگهاي تزئيني با خاستگاه آذرين:

سنگ هاي تزييني با خاستگاه آذرين در دو گروه سنگ هاي نفوذي وآتشفشاني قرار ميگيرد که گروه سنگهاي نفوذي بيشترين مقدار سنگ هاي تزييني را تشکيل ميدهد. در ايران از ديرباز معدن گرانيت گنج نامه همدان مورد بهره برداري و مصرف بوده بنحوي كه بسياري از آثار تاريخي با استفاده از اين سنگ ساخته شده اند.با اين وجود تا اواخر دهه 60 تعداد معادن گرانيت ايران به كمتر از تعداد انگشتان دست مي رسيد.احداث سنگبريهاي مخصوص برش گرانيت همراه با افزايش تقاضا براي مصرف گرانيت در پروژه هاي ساختماني خاص، باعث رونق اينگونه معادن گرديد، بنحوي كه ظرف 10تا12 سال گذشته چندين معدن گرانيت جديد با طرحها و رنگهاي جالب توجه كشف و به مرحله بهره برداري رسيده است.معادن گرانيت مشكي اروميه و تويسركان، سبز بيرجند، سبز پيرانشهر، كرم نطنز و اروميه، شكلاتي زنجان، سبز اردستان و اخيرا سفيد گلدار نهبندان در استان خراسان از جمله معادن گرانيت مهم ايران بشمار ي روند كه همراه با معادن گرانيت كلاردشت ( گرانيت كلاردشت به خاطر وجود مواد پرتوزا مورد بهره برداري قرار نمي گيرد) و منطقه شيركوه يزد و ساير معادن مشابه در ديگر نقاط ايران در حال بهره برداري ميباشند. براساس آمار سال 1383 ذخيره کل معادن گرانيت کشور بيش از 350 ميليون تن مي باشند .

سنگهاي تزئيني با خاستگاه دگرگونه:

در ايران از سنگهاي دگرگوني از نوع مرمريت ، انواع شيست ، هورنفلس ، گنايس ، سنگ چيني به عنوان سنگ هاي تزئيني و نما استفاده مي شود.سنگهاي ياد شده در بسياري از مناطق دگرگوني( به خصوص زون سنندج-سيرجان) مانند ناحيه نيريز ، ازنا ، تويسركان،مهاباد،نقده و … وجود دارند، همچنين در خاور ايران در ناحيه بيرجند و خاور قائن، سنگهاي شيستي و آمفيبوليتي بسيار زيبايي شناخته شده است.

سنگ هاي تزئيني با خاستگاه رسوبي

در ايران سنگ هاي رسوبي با قواره دهي خوب و رنگ هاي زيبا با تركيب متفاوت در افق ها و دامنه سني متفاوت شناخته شده اند كه مهم ترين آنها عبارتند از:

سنگهاي رسوبي ‎آهكي بلورين سازند روته :از اين سنگها بويژه در زون سنندج ـ سيرجان بعنوان سنگ ساختماني و نما استفاده مي شود.

سازند آهكي لار و دليچاي: در پاره أي از مناطق در البرز و ايران مركزي به ويژه در زون سنندج ـ سيرجان.

…سازند ماسه سنگي هجدك: اين سازند در خاور ايران مركزي (باختر طبس، مسير جاده خور-طبس) داراي رنگ مشكي و قواره دهي خوب است.

…سنگهاي آهكي كرتاسه :پاره أي از سنگهاي آهكي كرتاسه ايران مركزي ، كرمان ، خاور ايران ، زون سنندج ـ سيرجان (منطقه اصفهان، نيريز، پيرانشهر،كرمانشاه)و در زون زاگرس در منطقه چهارمحال و بختياري(سازند سروك و ايلام) و كرمانشاهان، داراي رنگ مناسب سفيد، خاكستري، شيري با قواره دهي مطلوب هستند.…كنگلومراي فجن، سنگهاي كنگلومراي سازند فجن و كرمان در البرز و ايران مركزي با سن پالئوسن ، داراي قواره دهي خوب و رنگ زيباست